W tym roku przypada 25. lecie ustanowienia przez Europejską Akademię Filmową dorocznej Europejskiej Nagrody Filmowej. Dla uczczenia tego jubileuszu Akademia ustanowiła nową nagrodę - Młodej Widowni. Będzie ona dotyczyła filmu dla dzieci pomiędzy 10 a 13 rokiem życia, a nominowane do niej mogą być filmy pełnometrażowe, zarówno fabularne jak i animowane oraz dokumentalne, których premiera miała miejsce po 1 marca 2011. Bardzo interesująca jest procedura wyłaniania laureata. Selekcji spośród zgłoszonych do nagrody filmów dokonała trzyosobowa komisja złożona z zaproszonych przez Akademię dyrektorów europejskich festiwali filmowych. Byli to: Maryanne Redpath, dyrektorka sekcji Generation Berlinale, stanowiącej obecne jedyną tej rangi prezentację kina dla dzieci i młodzieży w ramach jednego z największych festiwali na świecie, Florence Dupont, dyrektorka festiwalu w Sancy, od wielu lat organizatorka festiwali filmów dla dzieci we Francji i wreszcie piszący te słowa. Komisarze nominowali trzy filmy, których listę Akademia ogłosi już wkrótce. Obrazy te następnie zostaną wyświetlone na zamkniętych seansach dla dziecięcej publiczności w sześciu miastach: Amsterdamie, Belgradzie, Kopenhadze, Erfurcie, Sztokholmie i Turynie. Pokazy odbędą się 10 czerwca, w ramach Dnia Młodej Widowni Europy. Zakończą je głosowania publiczności i wręczenie jeszcze tego samego dnia nagrody laureatom podczas gali w Erfurcie.
Europejskie kino dziecięce często bywa spychane na ubocze kinematografii. Tej marginalizacji, powiązanej z dominacją produkcji amerykańskiej, spod znaku Disneya czy Pixara, przeciwstawiają się w miarę skutecznie nieliczni. Do czołówki należą tu państwa skandynawskie oraz Niemcy, gdzie taka produkcja, a także w pewnym stopniu dystrybucja, wspierane są przez rządy. Wiele dobrych filmów dla dzieci pochodzi także w ostatnich latach z Holandii. W innych krajach europejskich generalnie zauważalny jest, w różnym stopniu, niedomiar rodzimego kina dla najmłodszych. Polska znajduje się w pobliżu samego końca tego peletonu. Ostatnią premierą polskiego filmu fabularnego dla dzieci było znakomite Magiczne drzewo Maleszki w 2009 roku, następną będzie w tym roku Felix, Net i Nika oraz teoretycznie możliwa katastrofa. Oznacza to, że kraj liczący 38 milionów mieszkańców jest w stanie wyprodukować jeden film dla dzieci na trzy lata. Dla porównania licząca 5,5 miliona mieszkańców Dania w roku 2011 potrafiła wyprodukować 10 filmów przeznaczonych dla dzieci i młodzieży (informacja za stroną internetową Danish Film Institut).
Powołanie nowej nagrody pokazuje na dostrzeżenie przez ważne dla kultury i przemysłu audiowizualnego ciało, jakim jest Europejska Akademia Filmowa, rangi kina dziecięcego i włączenie go w nurt mainstreamu filmu europejskiego. Nie jest to nota bene jedyna taka nagroda na naszym kontynencie. Również w tym roku po raz pierwszy przyznano nagrodę Europejskiego Stowarzyszenia Filmu dla Dzieci ECFA. Nominowane są do niej wszystkie filmy nagrodzone przez jury ECFA na wybranych festiwalach w Europie, a ostatecznego wskazania laureata dokonują w drodze głosowania członkowie organizacji. Wręczenia dokonano podczas Berlinale, a nagrodę otrzymał belgijski obraz A pas de loup w reżyserii Oliviera Ringera. Film ten znalazł się także w repertuarze poznańskiego Festiwalu Ale Kino! Takie inicjatywy cieszą, gdyż mogą pomagać kinu dziecięcemu. Trzeba mieć jednak świadomość, że to tylko kropla, aczkolwiek przyczyniająca się do drążenia skały.
Będę trzymał kciuki za kilka kwestii związanych z nową nagrodą. Po pierwsze, aby jej niewątpliwy prestiż pomógł w skierowaniu uwagi zarówno przemysłu filmowego jak i dysponentów funduszy publicznych na to, jak ważne jest rodzime kino dla dzieci, jak istotną rolę powinno odgrywać w kulturze i procesach wychowawczych, w budowaniu świadomości europejskiej i narodowej w poszczególnych krajach, czy tej dotyczącej naszych "małych ojczyzn", w kształtowaniu wartości. Po drugie, aby jak najszybciej polski film zdobył tę nagrodę, ale i żeby nie był to jedyny film dla dzieci wyprodukowany w naszym kraju w danym roku. Po trzecie wreszcie, aby ta nagroda pomogła dystrybutorom w podejmowaniu decyzji o wprowadzaniu większej ilości europejskich filmów dla dzieci na europejskie ekrany. Dotyczy to Polski szczególnie: proszę spojrzeć do bieżącego repertuaru kin, czy mamy jakąkolwiek szansę wybrać się z dzieciakami na naprawdę europejski film dla nich przeznaczony? A reakcje i komentarze widowni poznańskiego festiwalu, jednego z nielicznych miejsc w kraju, gdzie można takie kino oglądać, potwierdzają, że byłoby warto!
Chciałbym wreszcie podzielić się z Czytelnikami satysfakcją z powołania mojej osoby przez Europejską Akademię Filmową do grona trojga nominujących. Odbieram to przede wszystkim jako wyraz uznania dla Festiwalu Ale Kino! w Poznaniu. Ważny to i cieszący fakt, bo festiwale filmów dla dzieci bywają niedoceniane, podobnie jak produkcja czy dystrybucja, co odczuwamy najbardziej w kolejkach po różnego rodzaju wsparcie, zarówno publiczne jak i to od sponsorów.
Jerzy Moszkowicz
dyrektor Festiwalu Ale Kino!
O nagrodzie możesz dodatkowo przeczytać (po angielsku), a także obejrzeć fragmenty nominowanych filmów, tu: European Film Agency - Young Audience Award.